بالا بر به ماشینی گفته می‌شود که برای حمل نفر و یا این که توشه از آن در حالت متعدد استفاده میگردد و علی رقم تصور عموم مردم، با جرثقیل ها و لیفتراک ها و آسانسورها تفاوت دارااست. آسانسور ها انواع و مکانیزم های مختلفی دارا‌هستند که در پایین به آنها اشاره خوا هیم نمود.
گروه بندی بالابرها مبتنی بر قابلیت و امکان حرکتی آنان
۱- بالابرهای اثبات (Fixed Platforms): از بالابرهای اثبات برای انتقال توشه در محل های متفاوت به کار گیری می‌گردد. از آسانسور اثبات تحت عنوان بالابرهای پارکینگی خودروبر، بالابرهای صنعتی در کارخانه ها و انبار ها برای انتقال مواد نخستین و یا این که مال و حتی تحت عنوان بالابر دکان در دکان ها استفاده شود. بالابرهای اثبات می توانند از نوع بالا بر آکاردئونی، آسانسور با جک عمودی، آسانسور مفصلی، بالابرهای کابلی، آسانسور های زنجیری و یا این که ترکیبی از اشکال آن باشند. با افزودن اتاقک، حفاظ و سیستم های ایمنی از بالابرهای اثبات تحت عنوان بالا بر نفری هم به کارگیری می گردد. گاها در مواقعی که بالابر نمی تواند نصب گردد بیسون صنعت و یا این که گنجایش و هزینه آن اذن نمی دهد از بالابرهای اثبات به کارگیری می‌شود. در‌این فی مابین بالابرهای هیدرولیکی اثبات با مکانیزم قیچی (آکاردئونی) ایمن ترین آنان و بالابرهای کابلی به جهت احتمال جداگانه کابل، بیرون شدن از قرقره وینچ و یا این که گیر کردن شی ها و اندام تن میان کابل و وینج، خطر آفرین ترین آنان به حساب می‌آید. چهار گروه اساسی بالابرهای اثبات عبارتند از:
الف) بالابرهای اثبات آکاردئونی (Fixed Scissor Lifts): بازوهای قیچی مانند بوسیله جک هیدرولیک از یکدیگر گشوده گردیده و طول مورد نیاز تامین می گردد. این بالابرها تنها به طور عمودی گشوده گردیده و بیشترین ایمنی را در میان گونه های آسانسور دارا‌هستند. همینطور در تناژ های بالا تا که هیچ یک از مکانیزم های دیگر جوابگو وجود ندارد از بالابرهای قیچی می اقتدار استفاده کرد. به این بالابرها گاها میز هیدرولیکی نیز گفته میگردد و در مواقعی می اقتدار آنان‌را روی ریل قرار داد تا در یک راستای خاص جابجا شوند.
ب) بالابرهای جک مستقیم: در‌این بالابرها جک هیدرولیک مستقیما پایین میز توشه متصل میشود و آن را به سمت بالا حرکت می‌دهد. از نطر ایمنی و گنجایش بعد از بالابرهای خرید بالابر آکاردئونی قرار میگیرد. این آسانسور ها در دکان ها و مغازه ها برای حمل توشه به طبقات به کارگیری میگردد. درصورتی که نفر نیز بخواهد از این بالابرها استعمال نماید بایستی کابین ایمن روی آن قرار داده خواهد شد که در‌این‌صورت‌ به آن آسانسور هیدرولیکی نیز میگویند.
ج) بالابرهای کابلی و یا این که زنجیری: در‌این بالابرها یک موتور کابل و یا این که زنجیر متصل به سکوی آسانسور را تکان می دهد و آن را بالا می‌برد. از لحاظ ایمنی این بالا بر ها بسیار حادئه آفرین بوده و گنجایش پاره ای دارد. این بالابرها بایستی هر روز ذیل استیناف قرار گیرند تا کوشش درست آن‌ها تحقیق و از حادثه هجران خواهد شد. از این آسانسور ها به هیچ وجه نباید تحت عنوان بالابر نفربر استعمال شود.
د) بالابرهای هیدرولیکی-زنجیری یا این که کابلی: در این نوع بالا بر چرخ زنجیر و یا این که قرقره کابل به وسیله جک هیدرولیک نیمی از کورس تکان را طی کرده و نیرو بوسیله زنجیر یا این که کابل به میز شغل جابجایی پیدا می‌نماید و کل مسیر را طی می‌کند. در‌این‌صورت نسبت به بالابرهای جک مستقیم بدون زنجیر به جک هیدرولیک با کورس کمتری نیاز است. این بالابرها نیز برای حمل توشه بوده و برای انتقال نفر توصیه نمیشود. هرچند اشخاص متعددی در جمهوری اسلامی ایران از این بالابرهای هیدرولیکی – زنجیری تحت عنوان آسانسور نفری به کار گیری می نمایند در حالی که سیستم های ایمنی آسانسور و بالا بر را برای آن در نظر گرفتن نکرده اند.
ه) بالابرهای بوم لیفت اثبات (Static Base Boom Lifts): صرفا نوع از بالابر که می‌تواند ضمن دسترسی عمودی، دسترسی افقی نیز تشکیل داد نماید، بالا بر بوم لیفت میباشد. بالابرهای بوم لیفت اثبات معمولا گنجایش مقداری دارا هستند و برای حمل نفر استعمال میشوند.
۲- بالابرهای متحرک (Aerial Working Platforms): بالا بر های متحرک برای به کارگیری نفر پیاده سازی گردیده اند و گاهی به آن بالابر نفر یا این که Man lift نیز میگویند. این بالابر ها به راحتی جابجا گردیده و با ایمنی بالا به یوزرها اذن میدهند در طی های متفاوت به نصب و تعمیر و رنگ آمیزی و… بپردازند. بالابرهای متحرک به دو دسته کلی تقسیم می گردند.
الف) بالابرهای سیار با دسترسی عمودی: این نوع بالابرها صرفا به طور عمودی بضاعت انتقال نفر را در ارتقاع داشته و دسترسی افقی ایجاد کرد نمیکنند. شایع ترین این ماشین ها، بالابرهای هیدرولیکی آکاردئونی (قیچی – Scissor Lifts) ، بالابرهای ریلی و بالارب های عمود بر میباشند. این آسانسور ها از مکانیزم های حرکتی و بالابری متفاوتی به کارگیری می نمایند که درباره آن توضیح داره شود.
ب) بالابرهای سیار با دسترسی عمودی و افقی (Boom Lifts): به‌این نوع از بالابرها اصطلاحا بوم لیفت Boom Lift گفته میشود. این بالابرها خلال تکان به سمت بالا قدرتمند هستند در آسمان نیز تکان نمایند براین اساس نیازی وجود ندارد دقیقا ذیل دفتر کار ایستاده باشند. بالابرهای بوم لیفت نیز انواع متفاوتی دارا هستند. برخی روی کامیون نصب می گردند و بعضا خودشان جنبش می نمایند که در باره آن توضیح داده می گردد. بالابرهای بوم لیفت از مکانیزم های متفاوتی استفاده می نمایند. بی آلایش ترین آن مکانیزم مفصلی میباشد که بازو ها تماما مانند با نیروی هیدرولیک حرکت می نمایند. بالابرهای مفصلی برای طول کم مطلوب می‌باشند و مکانیزم کهن به حساب می آید. نوع دیگر با مکانیزم تلسکوپی کار می نمایند که در واقعیت جک های هیدرولیک و زنجیر بازو هایی را که به صورت تلسکوپ درون یکدیگر می‌باشند را به خارج رانده و دسترسی ساخت‌و‌ساز می‌شود. نوع سوم و جدید خیس و فعالیت آمد خیس مکانیزم مفصلی-تلسکوپی است که دارنده هر دو نوع بازو می‌باشد و از دید توان مانور و عمل در شرایط مشقت بار و همینطور بعدها بسته گردیده دارنده مزیت میباشند.
گروه بندی و مقایسه بالابرها از نظر نوع مکانیزم بالابری:
۱- بالابر هیدرولیکی: آسانسور هایی که نیروی تکان آنان برای بالا روی از جک و یونیت هیدرولیک گرفته می شود را بالا بر هیدرولیکی گویند. این بالابرها بیشترین ضریب ایمنی را فی مابین مکانیزم های گوناگون دارا هستند. بالابرهای هیدرولیکی می‌توانند به طور آکاردیونی، جک بدون واسطه و بوم لیفت ساخته شوند.
۲- بالابر زنجیری: درین بالابرها توشه بوسیله مکانیزم زنجیر و وینچ، به تکان در می آید که برای ایمنی بایستی از زنجیرهای دوبل و ترمزهای ضد سقوط استفاده شود. این بالا بر ها از نظر ایمنی ذیل خیس از بالابرهای هیدرولیکی قرار می‌گیرند چون ضمن سقوط امکان گیر کردن قسمتی از اندام یا این که خرقه و یا این که کالا بین وینچ یا این که زنجیر وجود دارااست که در این‌موقعیت‌ هم اشخاص زخم میبینند و هم بالابر در گیر اختلال می‌گردد. خوب میباشد از این بالا بر ها برای نفر استعمال نشود.
۳- آسانسور کابلی: در‌این بالابرها حرکت جايگاه با استعمال از کابل و وینچ قابلیت پذیر میگردد و برای ایمنی بایستی از کابل دوبل و ترمز های ضد سقوط مصرف شود. بالابرهای کابلی کمترین ایمنی و بیشترین اتفاق را در بین بالابرها داشته و برای حمل نفر حتی با وجود سیستم های ایمنی پیشنهاد نمیشود. برخی از این سبک بالابرها نیز وجود دارد که تحت عنوان بالا بر ساختمانی برای حمل مصالح به کار گیری می گردد.
۴- آسانسور هیدرولیکی – زنجیری: این بالابرها ترکیبی از بالابرهای هیدرولیکی و بالابرهای زنجیری میباشند. در بوم لیفت های تلسکوپی و یا این که در بالابرهای ریلی و ستونی از این مکانیزم به کارگیری می گردد. از لحاظ ایمنی این بالابرها در میان بالابرهای هیدرولیکی و بالابرهای زنجیری قرار میگیرند.
گونه های بالا بر نفر:
۱- بالابرهای آکاردئونی یا این که قیچی: این بالابرها جهت تعمیرات، نصب، رنگ کردن، رسیدگی و… به کار گیری میشود. بالابرهای قیچی از ۳ متر دسترسی تولید گردیده و بعضی شرکت های والا در میان المللی با تکنولوژی بالا کارکشته به ایجاد کرد حد اکثر تا ۳۲ متری آن میباشند. مزیت بالابرهای آکاردئونی گنجایش بالا و سطح کبیر سکوی کاری ان ها می‌باشد. بنابر این گاهی ۶ نفر میتوانند به طور هم‌زمان در طی شغل نمایند. این بالابرها بسته به طول متبوع، بعد ها و قابلیت و امکان حرکتی مختلفی دارند. بعضا از بالابرهای آکاردئونی سیار (Push around) و برخی به طور خودکششی (Self propelled) ساخته میشوند. بعضا از بالابرهای خودکششی می توانند در طول نیز تکان نمایند و نیازی به جک های جانبی ثبت کننده ندارند. برخی از گونه های آن هم دارنده شنی بوده و برای جای های صعب العبور مطلوب اند. در این بالابرها از گونه های موتورهای الکتریکی، دیزلی، بنزینی و حتی هیبریدی به کارگیری می شود. بین بالابرهای نفر، بالابرهای آکاردئونی از امنیت بیشتری منتفع بوده و کمترین تکان را در طول دارا هستند. نیرو محرکه این بالا بر ها می تواند برق تک فاز شهری، باتری، و یا این که موتورهای دیزلی، بنزینی و هیبریدی باشد. همینطور این بالابرها با پمپ دستی نیز ساخته میشوند که برای پتروشیمی ها و پالایشگاه ها که خطر انفجار وجود دارااست مطلوب اند.
۲- بالابرهای ستونی: بالابرهای ستونی را می شود به دو مجموعه مهم تقسیم کرد. هرجند این دسته بندی از دید سازندگان مختلف ممکن است یه خرده مختلف باشد.
الف) بالابرهای ستونی ریلی: این بالابرها که از نوع هلی (Push around) بوده و کالا ریل ها از آلومینیوم هست. این بالابرها نسبت به سبک های آکاردئونی مدل خیس بوده و انتقال آن ها شل خیس است. هر یک سری به جهت بنا آلومینیومی از گنجایش و قدمت کمتری برخوردار می باشند و در حین بیشتر نوسان دارا هستند. ابعاد بالابرهای آلومینیومی به نحوی می‌باشد که برای یک نفر پیاده سازی گردیده و چندان جنبه صنعتی ندارد. هرچند در کشورهایی مثل کشور ایران و چین سبک های دو ریل و چهار ریل آن نیز وجود دارد که سکوی بزرگتر، نوسان کمتر و گنجایش بیشتری دارا هستند اما بعدها بسته گردیده گرانقدر آن ها در مقایسه با انواع آکاردئونی و گنجایش نادر آن ها نقطه ضعف بالابرهای ریلی به حساب می‌آید. بالابرهای تک ریل از ۷ تا ۱۴ متر دسترسی ساخت میگردند. نیرو محرکه این بالا بر ها میتواند برق تک فاز شهری و یا این که باتری باشد. همینطور این بالابرها با پمپ دستی نیز ساخته می گردند که برای پتروشیمی ها و پالایشگاه ها که خطر انفجار وجود دارااست مطلوب اند.
ب) بالابرهای ستونی عمود بر (Vertical Masts): این بالابرها دارنده بنا فولادی بوده و براین اساس قدمت و گنجایش آن‌ها از بالابرهای آلومینیومی بیشتر است. بعضا از گونه های این بالابرها دارنده جیب یا این که فلای بوم که یک بازوی خرد منتهی به سبد است نیز هستند و میتوانند پاره ای دسترسی جانبی تشکیل داد کنند. بالابرهای ستونی عمود بر به طور خویش کششی عرضه می گردند و بعضا از آن ها در طول نیز حرکت کرده و نیازی به جک حانبی ندارند. این بالابرها عموما با برق تک فاز شهری و یا این که باتری شغل می نمایند.
۳- بوم لیفت های خویش کششی: بالابرهای خودکششی بازویی با به عبارتی بوم لیفت در جای هایی به کار گیری میشوند که به دسترسی افقی نیاز می باشد و یا این که طول به قدری زیاد است که بالابرهای آکاردئونی و ستونی جواب گو وجود ندارد. بالا بر های خودکششی دارنده یک موتور الکتریکی، دیزلی، بنزینی و یا این که هیبریدی می باشند و میتوانند با سرعت معدود در دفتر کار جنبش کنند. این بالابرها برای انتقال طولانی مجال نبوده و عموما در وبسایت های کاری می مانند تا عمل به پایان برسد و یا این که در کارخانجات، مرکز ها خرید، فرودگاه ها، مرکزها مذهبی و… که نیازی به پیمایش های زمانبر وجود ندارد از آنان به کارگیری میشود. بعضا از بالابرهای خودکششی بوم لیفت قادرند حتی‌در طول نیز روی زمین جنبش نمایند و نیازی به جک ثبت کننده ندارند. ولی این به شرطی میباشد که شیب زمین از مقدار مجاز تجاوز نکند. همین دستور سبب ساز ارتقا سرعت سعی این بالابرها در مقایسه با دیگر بالابرها می‌گردد. بوم لیفت های خویش کششی به طور مفصلی-تلسکوپی و تلسکوپی ساخت و ساز میگردند. سبک های مفصلی-تلسکوپی از قدرت مانور بالاتری منتفع می باشند و تا حد اکثر ۴۳ متر دسترسی ایجاد گردیده و قابلیت پل زنی دارا هستند. بالابرهای خودکششی تلسکوپی عموما طول کاری بالاتری دارا هستند و حد اکثر تا ۶۰ متر دسترسی ساخت و ساز می نمایند.
۴- بالابرهای کامیونی (Truck Mounted Platforms): انواع بوم لیفت ها و همینطور بالابرهای آکاردئونی را می اقتدار روی خودرو نصب کرد. این بالابرهای هیدرولیکی نیروی خویش را از PTO خودروی حمل کننده اخذ می نمایند. بالابرهایی که طول کمتری دارا هستند را می اقتدار روی وانت نیز نصب کرد که در ایران به آسانسور نیسانی مشهور گردیده اند. بسته به وزن خویش آسانسور و نیز طول دسترسی آن، خودرو های متفاوتی برای نصب بالابرها مطلوب میباشد. گزینش کامیون بایستی به طوری باشد که هم بضاعت حمل بالابر را داشته باشد و هم مانند یک وزنه تعادل برای بالا بر شغل کند. بالابرهای کامیونی از طول ۷ متر تا طول ۱۰۰ متر وجود دارند که بلند سکو ترین بالابرها به اکانت می‌آیند. گنجایش بالابرهای کامیونی بوم لیفت از ۲۰۰ کیلوگرم شروع گردیده و گاهی تا ۱۰۰۰ کیلوگرم نیز میرسد در حالی که بالابرهای آکاردئونی کامیونی تا گنجایش های فراتر یک‌سری تنی نیز قابل ساخت هستند. بعضی از بالابرهای کامیونی دارنده بوم عایق می‌باشند و قادرند تحت عنوان آسانسور خط گرم در کانال فشار قدرتمند به عملیات بپردازند. از بالابرهای کامیونی در سرویس ها شهری، صنععت برق، صنعت ساختمان و… برای نصب و محافظت امکانات، رنگ آمیزی، شستشو و… به کارگیری می‌گردد. همینطور اشکال بلند جايگاه این دستگاه تحت عنوان بالا بر حریق آدرس در کمک و نجات کاربرد دارا هستند. بالابرهای آکاردئونی کامیونی نیز تحت عنوان آسانسور فرودگاهی و آسانسور دیدبانی و… استعمال میشوند. بالابرهای کامیونی تلسکوپی دارنده بازوهایی میباشند که مانند دوربین های تلسکوپی سابق در تودر تو جنبش می نمایند و با گشوده شدن آن‌ها سبد جابجا میگردد. این بالابرها سرعت کاربری بیشتری دارند و در حین های بالا از این مکانیزم استعمال می‌گردد. بالابرهای مفصلی تلسکوپی نسل نو تری می‌باشند. این بالابرها دارنده یک بازوی مفصلی و یک بازوی تلسکوپی میباشند. همین امر سبب ساز می شود در وضعیت بسته گردیده نسبت به سبک های تلسکوپی و یا این که مفصلی صرفا ابعاد خرد تری داشته باشند. همینطور اقتدار مانور بالا تری دارا هستند و توانمند به پل زنی هستند. در عوض فعالیت با آنان نسبت به سبک های تلسکوپی مهارت بیشتری نیاز دارد.
۵- بالابرهای قابل یدک: در مواقعی که نیاز به انتقال بالابرها در فاصله زمان بر است از بالابرهای کامیونی به کارگیری می‌گردد. اینک آنکه در بسیاری مواقع نیاز به آسانسور همیشگی وجود ندارد و نصب آن روی خودرو خیر تنها کاربری کامیون را تغییر می دهد بلکه از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه وجود ندارد. در این حالت‌ شایسته ترین گزینه برای یوزرها استعمال از بالابرهای قابل یدک است. این بالابرها هم قادرند در فضای داخلی و فرنگی کار نمایند و هم نیازی به خودروهای هنگفت و کامیون برای یدک کردن آن‌ها وجود ندارد. بالابرهای قابل یدک نیز اشکال مختلفی دارند. اشکال آکاردئونی این بالابرها برای دسترسی های عمودی و بوم لیفت های قابل یدک برای دسترسی عمودی و افقی استفاده می‌شود. در کشور ایران گاهی بالابرهای ریلی را نیز یدک می نمایند که به جهت طول بسته گردیده زیاد این بالابرها، تعادل خودرو کاهش یافته و از دید ایمنی توصیه نمیشود. نیرو محرکه بالابرهای یدک کش میتواند برق ۲۲۰ ولت شهری، باتری، موتور دیزلی و بنزینی و یا این که حتی هیبریدی باشد.
۶- بالابرهای عنکبوتی (Spider Lifts): این بالابرها خصوصیت هایی دارند که آنها‌را از دیگر بالابرها مستقل می نماید. بالابرهای عنکبوتی دارنده پهنا و طول بسیار یه خرده در وضعیت بسته گردیده می‌باشند. عموما دارنده شنی های لاستیکی میباشند و قادرند از شیب و پله بالا بروند و در سطوح شنی و خاکی و گلی تکان کنند. همینطور جک های جانبی این بالابرها اذن می دهد که بالابرهای عنکبوتی بتوانند در سطح ها شیب دار خویش را تراز کنند. بدین ترتیب این آسانسور ها آیتم قابل قبولی برای فضاهای داخلی و فرنگی به اکانت می‌آیند. این بالابرها تا طول کاری ۴۲ متر ساخت و ساز گردیده و بسته به‌این طول با برق تک فاز یا این که سه فاز، باتری، موتورهای دیزلی و بنرینی و حتی هیبریدی عمل میکنند. این بالابرهای نفری از نوع خویش پاداش بوده و دارنده یک موتور می باشند که بالا بر برای انتقال روی زمین قادر است از آن استعمال کند. آسانسور های عنکبوتی نیز به طور تلسکوپی و مفصلی-تلسکوپی ایجاد می شوند.